Nu bedrijven steeds meer overstappen op circulaire bedrijfsmodellen, wordt het cruciaal om te weten waar producten van gemaakt zijn en hoe ze in elkaar zitten. De kern van deze transparantie wordt gevormd door een fundamenteel concept: de stuklijst (Bill of Materials, BOM). Hoewel het misschien technisch klinkt, is de BOM een van de belangrijkste bouwstenen voor digitale productpaspoorten (DPP’s) en voor het ontsluiten van circulaire waarde gedurende de hele levenscyclus van producten. We werken samen met bedrijven die vaak gebruikmaken van de BOM om input voor DPP’s te genereren. In dit artikel gaan we dieper in op wat het concept inhoudt, hoe het verschilt per branche en waarom het belangrijk is voor de implementatie van DPP’s.
Wat is een Bill of Materials?
Een Bill of Materials (ook wel stuklijst genoemd) is een gedetailleerde, gestructureerde lijst van alle componenten, materialen en subassemblages die nodig zijn om een product te bouwen. Zie het als het recept voor een product: elk ingrediënt, elke hoeveelheid, elke materiaalspecificatie en soms zelfs leveranciersinformatie staat hier vermeld.
Een typische BOM omvat:
- Namen van materialen en/of componenten
- Benodigde hoeveelheden
- Beschrijvingen en specificaties
- Eenheden (bijv. kg, stuks)
- Componentnummers en -identifiers
- Assemblagehiërarchie (eindproduct -> deelassemblages -> individuele componenten)
BOM’s worden veel gebruikt in de productie, productontwerp, logistiek, reparatie, duurzaamheidsrapportage en nu ook steeds vaker bij naleving van regelgeving. In DPP’s is het belangrijk om de materiaalsamenstelling te begrijpen en op transparante wijze te communiceren. Niet alleen vanwege wettelijke eisen, maar ook omdat de materialen die in een product worden gebruikt en de manier waarop ze tot een eindproduct worden samengevoegd, van grote invloed zijn op de circulariteit ervan. Om producten optimaal te benutten, moeten we dus eerst begrijpen wat erin zit! Binnen ons DPP-platform – C_passport® – visualiseren onze gebruikers hun BOM:
Zijn BOM’s gestandaardiseerd – of sector-specifiek?
Helaas bestaat er geen wereldwijde standaard voor BOM’s. In plaats daarvan verschillen BOM-structuren per branche en gebruikssituatie. Het type stuklijst dat wordt gebruikt, hangt vaak af van de fase van de productlevenscyclus en de relevante branchevereisten.
Veelvoorkomende BOM-varianten
- Technische stuklijst (EBOM) Opgesteld tijdens het productontwerp; richt zich op technische specificaties.
- Productie-stuklijst (MBOM) Wordt gebruikt op de werkvloer; omvat productierouting, verbruiksartikelen en operationele instructies.
- Service- of onderhoudsstuklijst Op maat gemaakt voor reparaties, vervangingen en aftersales service.
- Verkoop- of configuratie-stuklijst Ondersteunt aanpassingen of klantgerichte configuraties.
Verschillen tussen sectoren
Verschillende sectoren hebben hun eigen gewoonten:
- Elektronica: Zeer gedetailleerde stuklijsten op componentniveau met nalevingsvereisten (RoHS, REACH).
- Meubilair en interieurs: hybride materialen, coatings, bevestigingsmiddelen – vaak minder gestandaardiseerd.
- Textiel: BOM’s omvatten de samenstelling van de stof, versieringen, kleurstoffen en certificeringen.
- Automobielindustrie: Meerlaagse assemblages met strenge traceerbaarheidsnormen (ISO 9001, IATF 16949).
Vanwege deze diversiteit bewaren bedrijven hun stuklijsten vaak in eigen formaten of ERP-systemen, waardoor interoperabiliteit een uitdaging vormt.
Maar juist vanwege deze uitdaging worden BOM’s steeds belangrijker.
Waarom BOM’s ertoe doen voor Digitale Productpaspoorten (DPP’s)
Het digitale productpaspoort is een uniform systeem voor productinformatie dat toegankelijk is voor de hele waardeketen, van fabrikanten tot recyclers en consumenten. Een hoogwaardige BOM is de kerndataset die een DPP mogelijk maakt.
1. BOM’s zorgen voor materiaaltransparantie
Als je optimaal gebruik wilt maken van DPP’s, heb je informatie nodig over:
- Materiaalsamenstelling
- Chemische samenstelling
- Herkomst van componenten
- Welk deel recyclebaar is
- Milieu-impact
- Volgende gebruikstoepassingen
Dit alles begint bij een BOM. Zelfs als ze niet zo gedetailleerd zijn – het is een start.
2. BOMs ondersteunen compliance en regelgeving
Aankomende EU-regelgeving, waaronder de ESPR (Eco-Design for Sustainable Products Regulation), zal productgegevens verplicht stellen. Zonder een gestructureerde stuklijst kunnen bedrijven simpelweg niet voldoen aan deze eis.
3. Circulariteit hangt af van de kennis over wat er in een product zit
Of het nu gaat om hergebruik, reparatie, revisie of recycling, elke circulaire strategie is afhankelijk van nauwkeurige materiaalgegevens. De BOM levert belangrijke gegevens om dit plaatje compleet te maken.
4. Efficiënte DPP-creatie is afhankelijk van de nauwkeurigheid van de BOM
DPP-platforms, zoals dat van Cirmar, gebruiken een BOM als ruggengraat van het digitale paspoort, waardoor het volgende wordt geautomatiseerd:
- CO₂-berekeningen
- Einde-gebruiksscenario’s
- Visualisatie van materiaalgebruik
- Communicatie met betrekking tot compliance
Een volledige en nauwkeurige stuklijst maakt het aanmaken van DPP’s snel en schaalbaar. Binnen ons platform kunnen gebruikers kiezen of ze DPP’s handmatig willen aanmaken op basis van de informatie waarover ze beschikken, of via koppelingen met PIM- en ERP-systemen.
Van BOM naar DPP: waarde creëren die verder gaat dan naleving
Een BOM is niet langer alleen een technisch document. In de huidige markt is het een strategisch hulpmiddel voor:
- het transparant communiceren over producten
- duurzaamheidsclaims bewijzen
- nieuwe waarde uit circulaire businessmodellen
- voorbereid zijn op EU-regels
- je producten onderscheiden met traceerbraarheid
Door BOM-gegevens te koppelen aan een digitaal productpaspoort kunnen bedrijven overstappen van statische, interne documentatie naar realtime, waardetoevoegende productinformatie die de hele waardeketen ten goede komt.
Elke stap telt: laten we samen circulair worden.
Het lijkt misschien een kleine stap, maar het organiseren van BOM’s is een belangrijke maatregel die je vandaag nog kunt nemen. Onze circulariteitsexperts helpen graag bij het vinden van de juiste stappen naar meer circulaire praktijken en producten. Als je klaar bent om het beter te doen, maar hulp nodig hebt bij het bepalen van de volgende stappen, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.
Recent Comments